فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 7، پاییز 1380)

  • تاریخ انتشار: 1380/07/01
  • تعداد عناوین: 4
|
  • سید ابراهیم صادقی، منصور صالحی*، حسین عسکری صفحات 1-34

    مدیریت کنترل تلفیقی آفات (Integrated pest management) مستلزم شناخت کمی و کیفی اکوسیستم می باشد. شناخت کمی و تنوع گیاهی و جانوری (Biodiversity) از طریق بررسی های فونستیک (Faunestic) و فلورستیک (Florestic) قابل حصول است. شناخت کیفی اکوسیستم، کشف روابط موجود و حاکم میان عوامل زنده (Biotic factors) و بررسی تاثیر عوامل غیرزنده محیطی (Abiotic factors) در تغییرات جمعیت اعضای زنده اکوسیستم بخش دیگری از اطلاعات لازم برای تدوین برنامه کنترل را فراهم خواهد نمود. مطالعه روش ها و شیوه های گوناگون و مرسوم برای کنترل آن دسته از عواملی که خسارت آنها زیادتر از سطح زبان اقتصادی تعیین شده و آفت محسوب می گردند، از دیگر نیازهای مدیریت کنترل تلفیقی آفات به شمار می رود. در این برنامه شیوه های کنترل در برنامه عملی و اجرایی قابل توصیه است که ضمن کاهش جمعیت آفات و رساندن خسارات به زیر سطح زیان اقتصادی در مقایسه با سایر روش ها، کمترین عارضه نامطلوب زیست محیطی را دارا بوده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشد. برنامه مدیریت کنترل تلفیقی آفات صنوبر در استان های شمالی کشور مبتنی بر تحقیقات و بررسی هایی است که روی گونه ها و کلن های مختلف صنوبر به عمل آمده است. در نتیجه این بررسی ها بخشی از فون بندپایان صنوبر که بالغ بر 200 گونه است در  این منطقه جمع آوری و شناسایی شده است. به علاوه، مهمترین آفات صنوبر در این منطقه مشخص شده اند. پروانه گال زای صنوبر و پروانه زنبورد مانند، کرم سفید ریشه و پروانه کرم جگری به عنوان آفات چوب خوار Melolontha، Paranthrance tabaniformis Rott، Cossus cossus Melolontha سنک صنوبر Monosteria unicostata، شته ساقه صنوبر Pterocomma populnea، به عنوان آفت مکنده و سوسک برگ خوار صنوبر Melesoma populi L. و گونه های پروانه ای Amorpha populis و Dicranura= (Cerura) Vinula و Nycteola asiatica و Gypsonema aceriana از برگ خواران مهم صنوبر در این منطقه تعیین شده اند. زیست شناسی و چرخه زندگی، رفتار تغذیه ای و تغییرات فصلی انبوهی جمعیت برخی از آفات مهم صنوبر نظیر Paranthrance tabaniformis Rott، پروانه توری تبریزی  Nycteola asiatica و شته ساقه صنوبر (Kalt) populeum Pterocomma و زنبور برگ خوار صنوبر Steraunematus compressicornis در استان های گیلان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفته اند. گونه هایی از دشمنان طبیعی آفات صنوبر متعلق به خانواده های Chrysopidae و Miridae و Coccinellidae، Anthocoridae در منطقه شناسایی شده و کارآیی برخی از آن ها نظیر کفشدوزک کروی Oenopia conglobate L. و بال توری سبز Chrysoperla carnea روی سنک صنوبر و شته های صنوبر بررسی شده اند. این بررسی ها زمینه های استفاده عملی و کاربردی و یا از آن ها به عنوان ابزارهای کنترل بیولوژیک در تلفیق با سایر روش های کنترل فراهم نموده است. بررسی های صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده در زمینه شناسایی گونه ها و کلن های مقاوم صنوبر در برابر آفات اقتصادی و مهم نظیر Paranthrance tabaniformis Rott در استان گیلان، حاکی از وجود درجات مختلفی از حساسیت تا مقاومت گونه ها و کلن های مختلف صنوبر در برابر این آفات می باشند. با توجه به مجموعه اطلاعات موجود که از طریق بررسی منابع، ارتباط با سازمان های اجرایی و نتایج چندین طرح تحقیقاتی که در زمینه آفات و بیماری های صنوبر در استان های مختلف کشور از جمله استان های گیلان و مازندران به عمل آمده، در این مقاله با مرور فون بندپایان صنوبر و آفات مهم آن در استان های شمالی کشور به معرفی اجمالی پاره ای از خصوصیات مهم بیولوژیک آفات مهم صنوبر در شمال کشور پرداخته می شود و در پایان دستورالعمل و برنامه ای عملی برای کنترل آفات مهم صنوبر که خسارت آن ها بیشتر از سطح زیان اقتصادی برآورد می شود، ارایه می گردد.

    کلیدواژگان: آفت، صنوبر، مدیریت کنترل تلفیقی
  • رضا باقری*، منوچهر نمیرانیان، محمود زبیری، علیرضا مدیررحمتی صفحات 35-64

    نظر به اهمیت صنوبر کاری های مردمی در تامین قسمتی از نیازهای چوبی کشور و کاستن از فشار وارده به عرصه های جنگلی و با توجه به صنوبرکاری های قابل توجه در حاشیه زنجان رود (ابتدای جاده زنجان- میانه) طرح حاضر به منظور کسب اطلاع از ساختار، تنوع ارقام و وضعیت رویشی این توده ها طراحی گردید. در گام اول پس از شناسایی منطقه، نقشه توده های صنوبرکاری منطقه تهیه شد که تعداد 98 توده صنوبرکاری مجزا را در حد فاصل روستای کوشکن تا نیک پی شامل گردید. بعد در قالب یک طرح آماربرداری، 56 قطعه نمونه با مساحت 300 متر مربع با استفاده از روش آماربرداری pps در میان توده های موجود توزیع گردید. از درون این قطعات نمونه اطلاعات متنوعی با توجه به هدف بررسی جمع آوری گردید و پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات اولیه، محاسبه متغیرهای مورد نظر و روابط رگرسیونی، نتایج زیر به دست آمد: - 90 درصد توده های صنوبر منطقه از دو گونه شالک «P.nigra var «pubescens (شصت درصد) و کبوده شیرازی «P.alba cv shirazi» (سی درصد) تشکیل شده اند.  - از نظر ساختار کمی و کیفی همچون قطر، ارتفاع، استوانه ای شکل و کشیده بودن تنه، تعداد کم شاخه، پیچیدگی و زاویه تنه، شکل و ضخامت پوست، پوسیدگی و آفت زدگی، دیرزیستی و... درختان کبوده در وضعیت به مراتب بهتری (در مقایسه با شالک ها) قرار دارند. - در قطر برابر سینه 50 سانتی متری، درختان کبوده به ارتفاع 25 متر و حجم 2/5 متر مکعب می رسند، در حالی که شالک ها حداکثر به ارتفاع 22/5 متر وحجم 1/6 متر مکعب می رسند. - در مجموع منطقه فوق قابلیت تبدیل به قطب تولید چوب صنوبر را داراست که بایستی با انجام تحقیقات همه جانبه و برنامه ریزی و مدیریت منسجم، گونه ها و روش های کاشت و داشت مناسب معرفی و ترویج شده و همچنین حمایت های لازم از صنوبر کاران در درازمدت انجام گیرد.

    کلیدواژگان: طرح آماربرداری، روش آماربرداری، شالک، کبوده
  • بایزید یوسفی* صفحات 65-100

    به منظور بررسی و مقایسه خصوصیات اکولوژیکی و مورفولوژیکی جمعیت های بنه (Pistacia atlantica) در استان کردستان، تعداد 13 منطقه نمونه معین و در هر منطقه تعداد 30 پایه ماده درخت بنه به صورت تصادفی انتخاب و در طی دو سال (76-1376) از لحاظ صفات مورد نظر ارزیابی گردیدند. داده های به دست آمده براساس الگوی طرح های آشیانه ای تجزیه و برای مقایسه میانگین صفات میان مناطق مورد بررسی از آزمون چنددامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% استفاده گردید. برای تبیین روابط بین صفات، ضرایب همبستگی میان آن ها محاسبه گردید و همچنین برای پی بردن به میزان شباهت میان مناطق نمونه و پیدا نمودن گروه های واقعی براساس صفات مورد بررسی در مورد داده ها تجزیه کلاستر اعمال گردید. درختان بنه مناطق مورد بررسی از لحاظ کلیه صفات مورد نظر (صفات مربوط به برگ و برگچه و خوشه و میوه و...) به استثنای طول خوشه دارای اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% (وزن برگچه در سطح احتمال 5%) با همدیگر بودند. به طور کلی، درختان بنه واقع در مناطق جنگلی بانه و مریوان از لحاظ صفات مربوط به برگ و برگچه (سطح، وزن، طول برگ و...) برتر از مناطق غیرجنگلی استان بودند که با توجه به این مطلب می توان اعلام نمود که در مناطق جنگلی که آب و هوایی سرد و خشک تر از مناطق جنگلی دارند، کوچک، کم عرض و باریک بودن برگ ها یکی از عوامل کاهش سطح تبخیر و سازو کارهای مقاومت به خشکی و بقای این گونه باشد. میانگین ابعاد میوه در مناطق غیرجنگلی کوچک تر از مناطق جنگلی بود. میانگین وزن 100 میوه 48/12 گرم با ضریب تغییر 10/29 درصد و میانگین وزن 100 دانه معادل 3/52 گرم با ضریب تغییر cv) 15/45) درصد بود. از لحاظ وزن 100 دانه، درختان مناطق علی آباد (سقز) با میانگین 4/44 گرم و دزلی (مریوان) با میانگین 4/25 گرم جزو برترین ها بودند. وزن دانه می تواند شاخص خوبی برای قدرت رویش بذر باشد، چنان چه بیشترین زادآوری طبیعی هم در دزلی مریوان مشاهده گردید. بذرهای درختان واقع در مناطق عبدالمومن (سقز)، دزلی (مریوان) و خوری آباد بانه به ترتیب با درصد پوکی 57/83، 66/33، 66/83 جزو سالم ترین بذرها در میان مناطق مورد بررسی بودند. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار درصد پوکی با دمای هوا (0/571= r) می توان اعلام نمود که دمای بالای هوا بر عدم موفقیت تلقیح و پوک شدن بذر تاثیر دارد. با بررسی میانگین صفات عمومی درخت بنه (قطر برابر سینه، ارتفاع و...) مناطق مختلف معلوم شد که درختان جنگلی بنه واقع در مناطق غیرجنگلی گسترش جانبی (تعداد شاخه اولیه بیشتر) و ارتفاعی تقریبا موزون تر از مناطق جنگلی دارند. این امر احتمالا به واسطه وجود نور کافی، رقابت میان گونه ای کم در مناطق غیرجنگلی است، لیکن در مناطق جنگلی درختان بنه رشد عمودی بیشتری داشتند. با توجه به دامنه تغییرات نسبتا وسیع صفات اکولوژیکی مورد بررسی مناطق تحت رویش بنه در استان می توان اظهار داشت که یکی از عوامل بقای بنه در کردستان انعطاف و انطباق اکولوژیکی و مقاومت این گونه به عوامل محدودکننده رشد از جمله سرما و خشکی می باشد. نتیجه تجزیه کلاستر نشان داد که با توجه به فواصل و درصد شباهت میان گروه های (مناطق) مورد بررسی در مطالعات آتی می توان تعداد گروه ها یا مناطق را از 13 به 7 منطقه (در شهرستان بانه آلوت و خوری آباد، در شهرستان سقز عبدالمومن، در شهرستان سنندج بوربان، در شهرستان کامیاران کاشتر و در شهرستان مریوان گله و دزلی) تقلیل داد.

    کلیدواژگان: پسته وحشی، کردستان، تجزیه کلاستر، خصوصیات اکولوژیکی و مورفولوژیکی
  • ذوقعلی سیاهی پور بالاده*، علیرضا میربادین، بیت الله امان زاده، ارسلان همتی، بابا خانجانی شیراز صفحات 101-129

    یکی از گونه های با ارزش منطقه خزری که حدود 26% حجم موجودی سرپا را به خود اختصاص داده گونه راش با نام علمی Fagus orientalis است. بنابراین، جهت بهره برداری بهینه و معقول و برنامه ریزی اصولی، آگاهی از وضعیت رویشی آن ضروری می باشد. در این راستا، طرح ملی بررسی رویش قطری گونه راش در منطقه اسالم به اجرا گذاشته شد. در این طرح تعداد 8 پلات یک هکتاری در 8 طبقه ارتفاعی (از ارتفاع 550 تا 2000 متر) در دامنه ها و شیب های مختلف انتخاب شده و در هر پلات برای هر طبقه قطری تعداد 5 اصله درخت (از طیقه قطری 10 الی 80 در طبقات 5 سانتی متری) انتخاب و اطلاعات مورد نیاز کمی و کیفی نظیر ارتفاع درخت، ارتفاع تاج، قطر تاج، قطر برابر سینه و قطر در ارتفاع میانه برداشت شد. جهت تعیین رویش از هر درخت یک نمونه با استفاده از مته سال سنج استخراج شد که پس از صاف و صیقل نمودن ابتدا رویش شعاعی، بعد رویش قطری و درنهایت رویش حجمی در هکتار گونه محاسبه گردید. همچنین وضعیت درختان از نظر کیفی نظیر وضعیت اجتماعی، بزرگی تاج، سلامتی تاج، شاخ دار بودن و پیچش تنه مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی حجم در هکتار گونه راش در منطقه مورد مطالعه تا طبقه قطری 80 سانتی متری برابر 174 متر مکعب و تعداد درختان در هکتار 226 اصله و تاج پوشش آن 95% به دست آمد. ضریب شکل راش برابر با 0/4075 و مقدار رویش در هکتار 3/47 متر مکعب را نشان می دهد. همچنین نشان داده شد که بین ارتفاع و سن، قطر و سن، طبقه قطری و میانگین ارتفاع، حجم تاج و قطر برابر سینه، بزرگی تاج با وضعیت اجتماعی، تقارن تاج با وضعیت اجتماعی، کیفیت تنه با، وضعیت اجتماعی شاخه دار بودن تنه با وضعیت اجتماعی همبستگی وجود دارد. درنهایت، با استفاده از فرمول f،h،  =V جدول حجم یک عامله (تاریف) برای گونه راش در منطقه اسالم حاصل گردید.

    کلیدواژگان: راش، قطر، رویش، اسالم، گیلان، رویش قطری
|
  • Seyyed Ebrahim Sadeghi, Mansoor Salehi *, Hossein Askary Pages 1-34

    In oder to establish a pest management program on poplar in IRAN, several studies have been carried out since 11985. These works were reviewed in this paper and summarized as follow: 1-In different class, orders and families were collected and identified and up to 200 species from different class, order and families were determined.Someof these collected arthropod’sare pests oof poplar and the other are either enthomophagous feeding on the other insects or their’s ecological roles in not defined. 2-The most important pests of poplar in northern provinces of Iran were determinded as, Capnodis miliaris miliaris Klug, Paranthrane tabaniformis Rott, Monosteira unicostata (Muls&Rey).Chaitophorus leucomelas Koch, Melasoma populi L,Gypsonoma aceriana, Nycteola asiatica, Ceruuura vinula, Steraunematus compressicornis. 1-The biology, life history, feeding behavior, number of generation and seasonal population dynamic of some important pests as; Capnodis miliaris, Paaranthrane tabaniformis Rott,Monosteira unicostata and Melasoma poppuli werw studied. 2- A great deal of insect,spiders and mites with predatory or parasitic role on their insect hosts were collected and identified. These entomophgous insects belong to insect’s families as, Coccinellidaae, Chrysopidae, Miridaee and Anthocoridae. The eefficiency of Chrysoperla carnea, on Monosteira unicostata and Schizonotus sieboldi Ratzeburg on Melasoma populi were studied. Field and laboratories studies on the methods of pests control such as poplar clonal resistance against majors insects pests as, Paraanthrane tabaniformis Rott were carried out in this regions. In the base of theses experiment, poplar resistant colons can be used as the main methode for controlling poplar pests in IRAN. Mecanical, cultural, biological, use of light traps and the use of biorational products are the others elements of poplar pest management in IRAN.This poplar pest management program will be completed by using efficient beiogical agent and resistant poplar clones against the most destructive pests of poplar.

    Keywords: Pest, Poplar, Integrated pest management
  • Reza Bagheri *, Manochehr Namiranian, Mahmood Zobeiry, Ali Reza Modir Rahmati Pages 35-64

    The cultivation of poplars supply some of countrys demands of wood. Thus, they have an important role to reduce the pressure on forests. The poplar plantation along the Zanjan-Rood river blanks are in valuable. This project was prepared and executed to get information about the structure, variety and growth rate of thepoplar plantations. At first, after explorationof the area, the map of the poplar cultivation in the area was prepared. There are 98 discrete poplar plantation between the village of Kooshkan and Nickpay. Then,on the basis of a statistical plan, 56 plote 300M2 in area were picked throught the area by the “PPS” method. Various data were collected form these. After analysis and processing of the information variable were calculate regression charts provided, and these result were concluded: - 90% of poplars plantation consist of the two species of P.nigra var “ pubescens” (60%) and P.alba cv “shirazi “ (30%) - The average volume of these plantation are 270 m3 and about 1100 tree per hectare with a diameter grater than 8 centimeter. The shortage of young trees in the area is very abvious, and the future of the cultivation of poplar the area is danger. - The trees in the P.alba plantation have a better condition than these in the P. nigra plantation regarding features like, diameter, height, cylindrical form, elongation of trunk, few number of branche excrescence of the trunk, form and thickness of the bark,…. - The trees of the P. alba have 2/5 m3 of volume with the diameter of 50 cm and height of 25m, while trees of the P.nigra with these dimensions are just 1/6 m3 in volume. Totally, the area is capable of being converted to a plantation of poplars center. It is necessary to in troduce the method of cultivation, and agriculture, by through survey and coherent planning and management. It is also need to give the urgent supports of poplar farmers in long time plans.

    Keywords: Sampling plan, sampling method, Populus nigra, Populus alba
  • Byzid Yossefi * Pages 65-100

    IN order to evaluation and comparison of ecological and genetic characteristics of Terebinth tree( Pistacia atlantica) populations in Kurdestan province, 13 sampling areas (and 30 femal trees in each area) were selected and evaluated in 2 years time (1996- 1997).The resulted data were analysed based on the compeletly Randomized Design model and means were compared by Dancans test at a≤ 0/05. For determination of relations between characters the correlation coefficients calculated and for grouping of areas on the basis the studied characteristics, cluster analysis were accomplished.The studied areas for all of genetic characteristics(unless cluster length) showed significant difference at a≤0 . 01 (for leaflet weight at a ≤0/05). As a general rule Terebinth trees of forest zones(Maryvan and Baneh in Kurdestan) for all characteristics of leaf, leaflet and fruit, s distances were upper than the other zone. It seems as though smallness and narrowing of leaflets in cold and dry zones is a one of the resistance mechanism to drought. The Terebinth tree seeds of Abdulmomonen (Saghes), Dezli(Maryvan) and Khorriabad (Baneh) with lower seedless percentage (%57/83 ,%66/33 and %66/83 respectively ) and attentive to high 100 seeds weight mean of them, are suitable for afforestation.

    Keywords: Pistacia atlantica, cluster analysis, ecological, morphological characters
  • Zoghali Siahipour *, Ali Reza Mirbadin, Beytollah Amanzadeh, Arsalan Hematti, Baba Khajiani Shiraz Pages 101-129

    Beech (Fagus orientalis) is one of the most valuable species in Hyracanica forest which contain 26% of standing volume. A National project was planned and carried out to assessment of growth and performance of Fagous orientalis in Asalem region. In this study, eight plots were selected in different aspect and elevation from550 up to 2000 m. a. s. l. Each plot covered one hectar and in terms of dbh classification, five trees were selected in each plot. Tree height, dbh, diameter at median height, crown height and crown diameter was assessed. Other characteristics such as crown layer, crown health, crown size warp and branchiness of stem was considered. The obtained results of this study indicated that trees under 80 cm diameter had 170 m3 volume per hectar. The calculated form factor for beech was 0/4075. The value of mean annual increment was 3/47 m3. Correlation analysis showed that there was significautly correlation between height and age, diameter and age as well as dbh class and mean height crown, depth and dbh crown size.

    Keywords: Fagus orientalis, Growth, Asalem, Gilan, diameter growth